Hisse Devri Değer Artış Kazancı Nasıl Vergilendirilir? Nasıl Hesaplanır?
Hisse devri değer artış kazancı (DAK), vergisel yönü itibariyle şirket ortaklarını yakından ilgilendirir. DAK, kısaca, ortaklık paylarının ve pay senetlerinin devir bedelleri ile iktisap bedelleri arasında oluşan olumlu farkı ifade eder. DAK, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 80’inci maddesi ve devamı maddelerde düzenlenmiştir. Anılan maddeye göre;
1.İvazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar,
…
4.Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar,
DAK’tır.
Maddede geçen “elden çıkarma” deyimi, konumuz açısından, ortaklık payları ile pay senetlerinin bir ivaz karşılığında devrini ifade eder.
Safi DAK Hesaplaması
Pay ve pay senedi devirlerinde elde edilen DAK’ın vergilendirilmesinde safi tutar dikkate alınır. Safi DAK, 193 sayılı GVK’nun mükerrer 81’inci maddesinde düzenlenmiştir. Anılan maddenin ilk fıkrası uyarınca; safi DAK kazancının hesaplanmasında şu hususlara dikkat edilir :
- Pay ve pay senedi devri karşılığında alınan para ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, bunların iktisap bedeli (alış bedeli) ve devir dolayısıyla yapılan ve devredenin uhdesinde kalan giderler ve ödenen vergi ve harçlar indirilmek suretiyle hesaplanır.
- Pay senedinin iktisap bedelinin tevsik edilememesi halinde Vergi Usul Kanununun 266’ncı maddesinde yazılı itibari değer esas alınır.
- Pay ve pay senetlerinin iktisap bedeli, bunların devredildiği ay hariç olmak üzere Türkiye İstatistik Kurumu tarafından belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranında artırılarak tespit edilir. bu endekslemenin yapılabilmesi için artış oranının % 10 veya üzerinde olması şarttır.
Örnek DAK ve Vergi Hesaplama
Bay (K), 1 Ocak 2020 tarihinde 10.000 TL karşılığında iktisap ettiği paylarını, 31 Aralık 2023 tarihinde 500.000 TL’ye devretmiştir. Şirket pay senedi çıkarmadığından dolayı, Bay (K), vergi istisnasından yararlanamamaktadır.
Bu durumda, ortağın pay devrinden elde ettiği brüt DAK 490.000 TL’dir. Ancak, vergilendirme brüt değil safi DAK üzerinden hesaplanacaktır. Bu nedenle, hisselerin iktisap bedelini devir tarihine endekslemek gerekir.
1 Ocak 2020 tarihinde alınan payların iktisap bedeli için kullanılacak endeks oranı % 534,7’dir. Bu orana göre, devredilen payların endekslenmiş iktisap bedeli 63.469,87 TL’dir. Anılan rakam satış bedelinden çıkarıldığında, gayrisafi DAK 436.530,13 TL olarak hesaplanır.
Bulunan rakamdan 2023 yılı için geçerli 55.000 TL tutarındaki istisnayı da düştüğümüzde, vergiye tabi matrah 381.530,13 TL olarak belirlenir.
Matraha göre, Bay (K) tarafından elde edilen DAK üzerinden ödenecek gelir vergisi 89.935,55 TL olarak bulunur.
Oysa, şirket pay senedi bastırmış ve Bay (K) devri bu pay senedi ile yapmış olsaydı, elde ettiği 436.530,13 TL DAK için hiç vergi ödemeyecekti. Bunun nedenini aşağıda bulabilirsiniz.
Pay Senedi ile Yapılan Devirde Sıfır Vergi Avantajı
193 sayılı GVK’nun mükerrer 80. maddesinin birinci fıkrasının dördüncü bendine göre, senede bağlanmamış payların devrinden elde edilen kazançlar DAK olarak gelir vergisine tabi tutulmuş iken; aynı fıkranın birinci bendi ile, iki yıldan fazla süreyle elde tutulan pay senetlerinin devrinden elde edilen DAK gelir vergisinden müstesna tutulmuştur.
Nitekim, GVK’nın DAK’ı düzenleyen mükerrer 80’inci maddesinin birinci fıkrasının birinci bendinde “tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan pay senetlerinin hariç” olduğu açıkça ifade edilmiştir.
Her iki hüküm ışığında, en az iki yıl süreyle elde tutulmuş olan pay senetlerinin devrinden elde edilen DAK’ın tutarı ne olursa olsun, herhangi bir gelir vergisi doğmaz ve ödenmez.
Yukarıdaki örneğimize dönecek olursak, Bay (K), 1 Ocak 2020 tarihinde edindiği pay senedini 31 Aralık 2023 günü 500 bin değil 500 milyon TL’ye dahi devretmiş olsa idi, sıfır lira gelir vergisi öderdi.
Aradaki muazzam farkı görebiliyor musunuz? İşte bu yüzden UPSD olarak sık sık şirketlere “pay senedi bastırın, bu vergi istisnalarından ortaklarınız da yararlansın” diye hatırlatmalarda bulunuyoruz.
Hisse devri değer artış kazancı ve vergilendirilmesi hakkında daha detaylı bilgi ve uzman desteği için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Ticaret Hukukunda ve pay senetlerinde 25 yılı aşan uzmanlık, bilgi birikimi ve tecrübemizle hizmetinizdeyiz.
