Nama Yazılı Pay Senedi Yerine Geçici İlmühaber Bastırmak Yanlıştır.
Bu yazımızda neden “nama yazılı ilmühaber bastırılamaz” sorusunu cevaplayacağız.
Mülga 6762 sayılı TTK Yönünden İlmühaberler
Mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu (ETK)’nun 411. maddesinde, anonim şirketin nama ve hamiline yazılı hisse senetleri için ilmühaber çıkarabileceği açıkça hükme bağlanmıştır. Yine, söz konusu maddede “hisse senetleri yerini tutmak üzere”, “hisse senetleri yerine tanzim olunan” gibi ibarelere yer verilmiştir. Böylece, anonim şirketlerce çıkarılacak ilmühaberlerin hisse senetlerinin yerini tutacağı açıkça belirtilmiştir.
232 seri no’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde de “… geçici ilmühaberler anonim şirketler tarafından hisse senetlerinin yerini tutmak amacıyla çıkartılan menkul kıymetlerdir. Sahiplerine genel kurul toplantılarına katılmak, oy kullanmak, kar payı almak gibi pay sahipliği haklarını kazandıran ilmühaberler, ilgili anonim şirketçe hisse senetleri düzenlenip ortaklara teslim edildiği anda geçerliliğini kaybetmektedir. Dolayısıyla ilmühaberlerin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesinde, Gelir Vergisi Kanununun hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesine ilişkin hükümlerinin uygulanması gerekmektedir.” denilmiştir.
Bu düzenleme ile de Vergi İdaresi ilmühaberlerin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesinde, hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesine ilişkin hükümlerin uygulanacağını beyan etmiştir.
6102 sayılı TTK Yönünden İlmühaberler
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK), ilmühaberleri, ETK kadar detaylı bir şekilde düzenlemiştir. İlmühaber, TTK’nın 486. maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenmiştir. Anılan fıkrada “Pay senedi bastırılıncaya kadar ilmühaber çıkarılabilir. İlmühaberlere kıyas yoluyla nama yazılı pay senetlerine ilişkin hükümler uygulanır.” hükmüne yer verilmiştir. Bu hükümle de, pay senedi bastırılıncaya kadar ilmühaber çıkarılmasına izin verilmiştir.
Hükümde ilmühaberlere kıyas yoluyla nama yazılı pay senetlerine ilişkin hükümlerin uygulanacağı öngörüldüğünden, ilmühaberler nama yazılı pay senetlerinin devri hükümlerine göre devredilir. Ayrıca, fıkra hükmünde ilmühaberlere kıyas yolu ile nama yazılı pay senetlerine ilişkin hükümlerin uygulanacağının öngörülmesi nedeniyle, ETK’nın aksine artık hamiline yazılı ilmühaber çıkarılması mümkün olmayıp, pay senetlerini temsilen çıkarılacak ilmühaberler nama yazılı nitelik taşımalıdır.
Eski TTK ile Yeni TTK Arasındaki Farklar
TTK’da ilmühaber çıkarılması ETK’dakinin aksine ayrı bir madde altında ele alınmamıştır. Ayrıca, ETK’daki gibi “nama yazılı pay senetlerinin yerini tutmak üzere” , “hamiline yazılı pay senetleri yerine tanzim olunan” şeklinde ibarelere de yer verilmemiştir. 6102 sayılı TTK’da, yalnızca nama yazılı pay senetlerine ilişkin hükümlerin kıyas yoluyla ilmühaberlere uygulanması öngörülmüştür.
Ayrıca, ilmühabere dair hükme, 6102 sayılı TTK’nın hamiline yazılı pay senedi çıkarılmasına ilişkin 486. maddesinin ikinci fıkrasında yer verilmiştir. Oysa, nama yazılı pay senedi çıkarılmasına ilişkin üçüncü fıkrada ilmühaberden bahsedilmemiştir.
İlmühaberler Neden Sadece Hamiline Yazılı Paylar İçin Öngörülmüştür?
TTK’nın 344. maddesi uyarınca, anonim şirketin nakden taahhüt edilen payların itibarî değerlerinin en az yüzde yirmi beşi tescilden önce, gerisi de şirketin tescilini izleyen yirmi dört ay içinde ödenmektedir. Uygulamada bu azamî süre genelde sonuna kadar kullanılmaktadır. Hal böyle olunca, hamiline yazılı payların bedellerinin tamamının ödenmesi, kuruluşun veya sermaye artırımının tescilinden ancak 24 ay sonra gerçekleşmektedir.
6102 sayılı TTK’nın 486. maddesi bu süreye üç ay daha ilave ettiğinden, hamiline yazılı pay senedi basımı, kuruluşun ve sermaye artırımının tescilinden ancak 27 ay sonra mümkün olabilmektedir. Oysa, nama yazılı pay senedi basımı için, pay bedelinin tamamının ödenmesi şartı aranmadığından dolayı, nama yazılı pay senetlerinin şirketin kuruluşunun yahut sermaye artırımın tescilinin hemen sonra bastırılması mümkün olabilmektedir.
İşte, hamiline yazılı payların sahiplerini senetsiz bırakıp mağdur etmek istemeyen Yasa Koyucu da, bu 27 ay boyunca hamiline yazılı payların sahiplerinin şirket ortağı olduklarını ispat etmeleri ve vergisel avantajlardan yararlanmaları amacıyla ilmühaber çıkarılmasına izin vermiştir. kaldı ki, 6102 sayılı TTK’ya göre ilmühaber çıkarma zorunlu olmayıp tamamen şirketin takdirine bırakılmıştır. TTK açısından asıl olan pay senedi bastırılmasıdır.
Bu yönüyle, anonim şirketlerde hamiline yazılı paylar için ilmühaber çıkarılması şart da değildir. Hamiline yazılı paylar açısından da arzulanan ve hatta nama yazılı paylara göre mutlak zorunlu tutulan pay senedi bastırılmasıdır.
Sonuç
İlmühaberler sadece hamiline yazılı paylar için ve de en fazla 27 aylık bir süre için çıkarılabilir; Nama yazılı paylar için ise ilmühaber çıkarılamaz.
Bu bağlamda, eski alışkanlıkları bir kenara bırakıp, nama yazılı pay senedi yerine ilmühaber bastırmamanızı öneririz.
Nama yazılı ilmühaber bastırılamaz diyerek yazımızı tamamlıyoruz. İlmühaber basımı ile ilgili daha detaylı bilgi almak ve pay senedi basımı hizmetlerimizden yararlanmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
